Budva (Crna Gora)
Budva je primorski grad na Jadranskom moru u Crnoj Gori. U opštini Budva živi oko 19.000 stanovnika, od čega je na urbanom području oko 16.000 stanovnika.
Sporazum o saradnji u rangu povelje o bratimljenju Grada Bijeljina sa opštinom Budva potpisan je 2018. godine.
ISTORIJA
Budva je stara oko 2.500 godina i jedan je od najstarijih gradova na Jadranskom moru. Zemlja plemena Enhilejaca, na kojoj je osnovan grad Budva, pominje se još u mitovima vezanim za Kadmosa i Harmoniju, doseljenike iz grčke Tebe. Kadmosov sin se po mitu zvao Ilirios, što je eponim starih Ilira. Po jednom fragmentu Filona, koji navodi Stefan Vizantinac, Kadmos je došao među Enhilejce u grad Budvu, na volovskim kolima, da bi im (po podatku Apolodora) pomogao u ratu protiv drugih plemena Ilira („Illyri proprie dicti“).
Utvrđeni grad na ovom prostoru je postojao još u doba antike. Istoričari vjeruju da je to prvobitno bilo ostrvo, koje se kasnije spojilo sa obalom i napravilo zemljouz. Mada su Grci osnovali mnoge kolonije u Mediteranu, po svemu sudeći, u dijelu jadranske obale Jadranskog mora na području današnje Crne Gore, nisu uspjeli u naseljavanju kolonista, jer im to nije dopuštalo domorodačko stanovništvo.
Umjesto toga, postojali su samo pojedini grčki trgovački centri — emporiji. Jedan od njih je, tokom VI – V vijeka prije nove ere, bio na teritoriji današnje Budve (Butua). Prvi pomen ovog grada nalazi se u V vijeku prije nove ere, kod Sofokla, a Pseudo-Ksilaks navodi da se od njega do Drača putuje morem dan i noć, a kopnom tri dana. Nakon ilirsko-rimskih ratova, Budva potpada pod vlast Rima. Konventi ili opida („oppida civium Romananorum“) bila su naselja kolonizovanih rimskih građana, doseljenih u Ilirik, odnosno kasniju provinciju Dalmaciju. Među takvim naseljima se pominje i Butua ili Butuanum (Budva). Sem rimskih građana, u ovim gradovima postoji i veći broj trgovaca, Grka i orijentalaca, a razvijeno zanatstvo utiče na formiranje zanatskih kolegijuma.
Razaranjem antičke Duklje od strane Avara i dolaskom Slovena, veliki broj romanizovanih starosedelaca se povukao u utvrđene primorske gradove. U ranom srednjem vijeku, Budva je vizantinski grad, sa grčkom vojnom posadom (garnizonom) i iliro-romanskim stanovništvom, a nastanjivali su je i grčki i italijanski trgovci. Sloveni žive po župama i bili su nekoliko vijekova podanici vizantijskog cara. Po osamostaljenju Dukljanske kneževine, Budva ulazi u njen sastav, a kasnije i u sastav Kraljevine Duklje. Posle 1181. dio je srpske države Stefana Nemanje i njegovih nasljednika. Po uzoru na Dušanov zakonik, u vrijeme cara Stefana Uroša IV Nemanjića sačinjen je Statut grada Budve. U kasnijem periodu, ovaj grad se nalazio pod vlašću Balšića, Crnojevića i Srpske despotovine.
Koristeći prodore Turaka na Balkansko poluostrvo, Mlečani su zauzimali jedno po jedno uporište na jadranskim obalama. Do 1435. godine Srpskoj despotovini su u primorju Zete oduzeli sve teritorije sem Bara i Budve, a nakon prvog pada Despotovine pod tursku vlast 1439. godine, Mlečani su iskoristili odsustvo državne vlasti, preduhitrivši Turke, pa do 1443. zauzimaju čitav obalski pojas Donje Zete - od ušća Bojane do Kotora. Na taj način pod svoju vlast su stavili i gradove Ulcinj, Bar i Budvu koji su ostali pod venecijanskom vlašću sve do ukidanja Mletačke Republike 1797. godine, kada Budva ulazi u sastav Austrijskog carstva.
U toku Prvog svjetskog rata Crnogorska vojska privremeno je oslobodila Budvu 1914. godine, a definitivno oslobođenje Budva je dočekala na Mitrovdan 1918. godine, kada su u grad ušle srpske trupe.
Utvrđeni grad na ovom prostoru je postojao još u doba antike. Istoričari vjeruju da je to prvobitno bilo ostrvo, koje se kasnije spojilo sa obalom i napravilo zemljouz. Mada su Grci osnovali mnoge kolonije u Mediteranu, po svemu sudeći, u dijelu jadranske obale Jadranskog mora na području današnje Crne Gore, nisu uspjeli u naseljavanju kolonista, jer im to nije dopuštalo domorodačko stanovništvo.
Umjesto toga, postojali su samo pojedini grčki trgovački centri — emporiji. Jedan od njih je, tokom VI – V vijeka prije nove ere, bio na teritoriji današnje Budve (Butua). Prvi pomen ovog grada nalazi se u V vijeku prije nove ere, kod Sofokla, a Pseudo-Ksilaks navodi da se od njega do Drača putuje morem dan i noć, a kopnom tri dana. Nakon ilirsko-rimskih ratova, Budva potpada pod vlast Rima. Konventi ili opida („oppida civium Romananorum“) bila su naselja kolonizovanih rimskih građana, doseljenih u Ilirik, odnosno kasniju provinciju Dalmaciju. Među takvim naseljima se pominje i Butua ili Butuanum (Budva). Sem rimskih građana, u ovim gradovima postoji i veći broj trgovaca, Grka i orijentalaca, a razvijeno zanatstvo utiče na formiranje zanatskih kolegijuma.
Razaranjem antičke Duklje od strane Avara i dolaskom Slovena, veliki broj romanizovanih starosedelaca se povukao u utvrđene primorske gradove. U ranom srednjem vijeku, Budva je vizantinski grad, sa grčkom vojnom posadom (garnizonom) i iliro-romanskim stanovništvom, a nastanjivali su je i grčki i italijanski trgovci. Sloveni žive po župama i bili su nekoliko vijekova podanici vizantijskog cara. Po osamostaljenju Dukljanske kneževine, Budva ulazi u njen sastav, a kasnije i u sastav Kraljevine Duklje. Posle 1181. dio je srpske države Stefana Nemanje i njegovih nasljednika. Po uzoru na Dušanov zakonik, u vrijeme cara Stefana Uroša IV Nemanjića sačinjen je Statut grada Budve. U kasnijem periodu, ovaj grad se nalazio pod vlašću Balšića, Crnojevića i Srpske despotovine.
Koristeći prodore Turaka na Balkansko poluostrvo, Mlečani su zauzimali jedno po jedno uporište na jadranskim obalama. Do 1435. godine Srpskoj despotovini su u primorju Zete oduzeli sve teritorije sem Bara i Budve, a nakon prvog pada Despotovine pod tursku vlast 1439. godine, Mlečani su iskoristili odsustvo državne vlasti, preduhitrivši Turke, pa do 1443. zauzimaju čitav obalski pojas Donje Zete - od ušća Bojane do Kotora. Na taj način pod svoju vlast su stavili i gradove Ulcinj, Bar i Budvu koji su ostali pod venecijanskom vlašću sve do ukidanja Mletačke Republike 1797. godine, kada Budva ulazi u sastav Austrijskog carstva.
U toku Prvog svjetskog rata Crnogorska vojska privremeno je oslobodila Budvu 1914. godine, a definitivno oslobođenje Budva je dočekala na Mitrovdan 1918. godine, kada su u grad ušle srpske trupe.
PRIVREDA
Budva, odnosno, Budvanska rivijera je prestonica crnogorskog turizma koja svoju tradiciju gradi još od 30-ih godina 20. vijeka. Na 12 kilometara obale od Jaza do Petrovca raspoređeno je 20-ak plaža među kojima su najpoznatije Mogren, Jaz i Slovenska plaža, a grad-hotel „Sveti Stefan“ je jedno od najluksuznijih ljetovališta na istočnoj jadranskoj obali. Budvu godišnje posjeti preko 800.000 turista.
KULTURNO-ISTORIJSKE ZNAMENITOSTI
Najznačajnije znamenitosti se nalaze unutar mletačkih zidina iz 15. vijeka koje okružuju budvanski Stari grad. Većina arhitekture Starog grada je mletačkog porijekla ili stila.
U Starom gradu su najvažniji arhitektonski objekti dvije katoličke crkve - Svetog Ivana, koja je sagrađena oko 1200. godine i sve do ukidanja Budvanske biskupije bila je u rangu katedrale i Bogorodičina crkva iz 840. godine, odnosno, srpska pravoslavna crkva Svete Trojice, sagrađena 1804. godine.
I ostali dijelovi Starog grada su u najvećoj mjeri sačuvali autentičnost prošlog vremena, a najstariji dio Budve je omiljena destinacija ne samo posjetilaca ovog grada, nego i cijele crnogorske obale.
U Starom gradu su najvažniji arhitektonski objekti dvije katoličke crkve - Svetog Ivana, koja je sagrađena oko 1200. godine i sve do ukidanja Budvanske biskupije bila je u rangu katedrale i Bogorodičina crkva iz 840. godine, odnosno, srpska pravoslavna crkva Svete Trojice, sagrađena 1804. godine.
I ostali dijelovi Starog grada su u najvećoj mjeri sačuvali autentičnost prošlog vremena, a najstariji dio Budve je omiljena destinacija ne samo posjetilaca ovog grada, nego i cijele crnogorske obale.
MANIFESTACIJE
Tokom cijele godine u Budvi i okolini se organizuju brojne kulturne manifestacije od kojih su mnoge tradicionalne...
Po tradiciji, značaju i posjećenosti se izdvajaju:
Pozorišni festival „Grad-teatar Budva“ se od 1987. godine odvija u ljetnim mjesecima, uz brojne prateće programe. Zamišljen kao presjek savremenih ostvarenja prije svega pozorišnog, a potom i likovnog, muzičkog i književnog stvaralaštva, Grad teatar kvalitetom programa potvrđuje svoj renome ne samo kao domaćin brojnim trupama i stvaraocima, već i kvalitetom produkcijske djelatnosti kojom preispituje autentično kulturno naslijeđe Budve i Crne Gore i njegovo implementiranje u savremene modele umjetničkog djelovanja. Za kratko vrijeme je izrastao u jedan od najzapaženijih kulturnih događaja na prostoru nekadašnje Jugoslavije i iz godine u godinu koji privlači vrhunske stvaraoce i brojnu publiku.
Muzički festival „Si dens“ (Sea Dance) svoju misiju okupljanja ljubitelja dobrog pop, rok i elektronskog zvuka započeo je 2014. godine na plaži Jaz, kao produžetak novosadskog „Egzita“, a od 2018. godine preseljen je na plažu Buljarica. Već od prvih izdanja počeo je da osvaja međunarodna priznanja za najbolje festivale srednje veličine, a lista muzičkih zvijezda iz čitavog svijeta koje su nastupale na „Si densu“ je impresivna. Svake godine privuče desetine hiljada posjetilaca.
Uvod u turističku sezonu predstavlja METUBES – međunarodna turistička berza koja se u Budvi održava u martu.
Mjesec maj je rezervisan za Budvanski karneval, a popularan među turistima i primorcima je i „Pašticada Fest”koji se održava krajem juna u Petrovcu. Jednodnevna manifestacija je posvećena pašticadi – popularnom primorskom jelu, ali ne izostaju ni brojni prateći zabavni sadržaji.
Početkom septembra održava se „Fešta od smokava“, a „Danom širuna“ prve subote u oktobru, posvećenim specijalitetima od morske ribe, zaokružuje se sezona ljetnih događaja na Budvanskoj rivijeri.
Budvani su se potrudili da turističku sezonu produže i na kraj, odnosno, početak godine i zato organizuju brojne koncerte i druge događaje u okviru novogodišnjih praznika.
Po tradiciji, značaju i posjećenosti se izdvajaju:
Pozorišni festival „Grad-teatar Budva“ se od 1987. godine odvija u ljetnim mjesecima, uz brojne prateće programe. Zamišljen kao presjek savremenih ostvarenja prije svega pozorišnog, a potom i likovnog, muzičkog i književnog stvaralaštva, Grad teatar kvalitetom programa potvrđuje svoj renome ne samo kao domaćin brojnim trupama i stvaraocima, već i kvalitetom produkcijske djelatnosti kojom preispituje autentično kulturno naslijeđe Budve i Crne Gore i njegovo implementiranje u savremene modele umjetničkog djelovanja. Za kratko vrijeme je izrastao u jedan od najzapaženijih kulturnih događaja na prostoru nekadašnje Jugoslavije i iz godine u godinu koji privlači vrhunske stvaraoce i brojnu publiku.
Muzički festival „Si dens“ (Sea Dance) svoju misiju okupljanja ljubitelja dobrog pop, rok i elektronskog zvuka započeo je 2014. godine na plaži Jaz, kao produžetak novosadskog „Egzita“, a od 2018. godine preseljen je na plažu Buljarica. Već od prvih izdanja počeo je da osvaja međunarodna priznanja za najbolje festivale srednje veličine, a lista muzičkih zvijezda iz čitavog svijeta koje su nastupale na „Si densu“ je impresivna. Svake godine privuče desetine hiljada posjetilaca.
Uvod u turističku sezonu predstavlja METUBES – međunarodna turistička berza koja se u Budvi održava u martu.
Mjesec maj je rezervisan za Budvanski karneval, a popularan među turistima i primorcima je i „Pašticada Fest”koji se održava krajem juna u Petrovcu. Jednodnevna manifestacija je posvećena pašticadi – popularnom primorskom jelu, ali ne izostaju ni brojni prateći zabavni sadržaji.
Početkom septembra održava se „Fešta od smokava“, a „Danom širuna“ prve subote u oktobru, posvećenim specijalitetima od morske ribe, zaokružuje se sezona ljetnih događaja na Budvanskoj rivijeri.
Budvani su se potrudili da turističku sezonu produže i na kraj, odnosno, početak godine i zato organizuju brojne koncerte i druge događaje u okviru novogodišnjih praznika.
MEĐUNARODNA SARADNjA
Pored Bijeljine, Budva je pobratim sa brojnim gradovima i opštinama u regionu i svijetu.
