Peć-Goraždevac (Srbija)
Povelja o bratimljenju Peći/Goraždevca i Bijeljine potpisana je 2013. godine.
Peć je grad i sjedište istoimene opštine u sjeverozapadnom dijelu Metohije, odnosno, južne srpske pokrajine Kosovo i Metohija (ranije je područje Metohije oko Peći bilo poznato kao Hvosno).
U urbanom dijelu živi oko 49.000, a na cijelom području opštine Peć oko 96.500 stanovnika (prema zvaničnim rezultatima popisa stanovništva iz 2011. godine organizovanom od strane organa vlasti samoprolašene „Republike Kosovo“, koji su Srbi uglavnom bojkotovali).
ISTORIJA
Peć se pod ovim imenom prvi put pominje 1202. godine, a prije toga je imala nekoliko naziva u zavisnosti od toga ko je gospodario tim krajevima.
Grad su vjerovatno osnovali Iliri. Nalazio se na strateškom položaju na rijeci Bistrici, koja se uliva u Beli Drim istočno od Prokletija. Grad se nazivao Pescijum (Pescium) tokom rimskog perioda, a kod Ptolemeja (87-150.), u njegovom poznatom delu „Geografija“, sreće se pod nazivom Siparantum (Siparantum). Imao je status municipijuma, što je značilo da je imao svoju samoupravu i bio je drugi grad tog ranga na prostoru današnjeg Kosova i Metohije, odmah posle Ulpijane (koja je postojala na prostoru između današnjih Prištine, Gračanice i Lipljana).
Vizantijski istoričar Prokopije (565. godine) ga naziva Pentza (Pentza), a ovaj naziv zamjenjuje naziv Siparantum. U XII vijeku je nosila ime Ždrelnik zato što se nalazila na ulazu (ždrelu) u Rugovsku klisuru. U XIII vijeku pominje se kao grad Peć koji se razvijao uz tek prenijetu stolicu srpske crkve iz Žiče. U XIV vijeku ga pominju Dubrovčani i Kotorani koji su ovdje imali svoje trgovačke kolonije.
Peć je bila središte srpske crkve od 1253. godine, prvo kao sjedište arhiepiskopa, a zatim i patrijarha. Grad je tada uživao mnoge povlastice srpskih vladara, ali je bio pod direktnom vlašću arhiepiskopa, kasnije patrijarha. Odlikovao se bogatom i raznovrsnom arhitekturom, a bilo je to i vrijeme privrednog procvata, tokom kojeg se u Peći proizvodila raznovrsna roba, počevši od prehrambenih i odjevnih do predmeta visoke umjetničke vrijednosti. Za poglavara srpske crkve se kovao i poseban novac. Grad je bio čuven i van granica tadašnje srpske države po uzgajanju i proizvodnji šafrana koji se koristio kao začin i kao boja za tkaninu, a proizvodila se i svila.
Posle Kosovske bitke 1389. godine, Peć je bila pod vlašću Balšića, a potom je pripala Srpskoj despotovini. Turci su konačno osvojili Peć sredinom XV vijeka, čime je na ovom području označen početak brojnih promjena, uključujući i promjenu imena u Ipek (Ipek). Grad je naseljen brojnim turskim porodicama, čiji mnogi potomci i dalje žive u ovim predjelima, a poprimio je i upadljivo orijentalni karakter sa uskim ulicama, širokim čaršijama, kućama balkanskog arhitektonskog nasljeđa... Grad je, takođe, dobio islamski karakter izgradnjom nekoliko džamija, od kojih su neke sagrađene na temeljima pravoslavnih bogomolja ili su pravoslavne bogomolje pretvarane u islamske. Za područje sjeverne Metohije, Turci su osnovali poseban Pećki sandžak. Na ovom području je 1455. godine izbila i prva pobuna protiv Osmanlija koja je krvavo ugušena. Zahvaljujući zalaganju Mehmed-paše Sokolovića, koji je obnovio Pećku patrijaršiju i za patrijarha postavio svog brata (ili bliskog rođaka) Makarija, Peć je od 1557. do 1766. godine ponovo sjedište srpskih patrijarha.
Petovjekovnoj otomanskoj vladavini je došao kraj 1912. todine, kada je, tokom Prvog balkanskog rata, Crna Gora oslobodila grad. Tokom Prvog svjetskog rata, krajem 1915. godine, zauzeli su ga Austro-Ugari, a nakon 1918. godine Peć je ušla u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Između 1931. i 1941. grad je bio pod upravom Zetske banovine. Za vrijeme italijanske okupacije u Drguom svjetskom ratu, bila je dio kvislinške „Velike Albanije“. Od 1945. godine grad je dio Socijalističe Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija u sastavu Srbije i SFRJ.
Odnosi između Srba i Albanaca, koji su činili većinsko stanovništvo grada u XX vijeku, često su bili napeti, što je došlo do vrhunca tokom rata na Kosovu 1999. godine, kada je grad teško oštećen. Dalju štetu grad je pretrpio u nasilju tokom martovskog pogroma nad srpskim stanovništvom 2004. godine.
Grad su vjerovatno osnovali Iliri. Nalazio se na strateškom položaju na rijeci Bistrici, koja se uliva u Beli Drim istočno od Prokletija. Grad se nazivao Pescijum (Pescium) tokom rimskog perioda, a kod Ptolemeja (87-150.), u njegovom poznatom delu „Geografija“, sreće se pod nazivom Siparantum (Siparantum). Imao je status municipijuma, što je značilo da je imao svoju samoupravu i bio je drugi grad tog ranga na prostoru današnjeg Kosova i Metohije, odmah posle Ulpijane (koja je postojala na prostoru između današnjih Prištine, Gračanice i Lipljana).
Vizantijski istoričar Prokopije (565. godine) ga naziva Pentza (Pentza), a ovaj naziv zamjenjuje naziv Siparantum. U XII vijeku je nosila ime Ždrelnik zato što se nalazila na ulazu (ždrelu) u Rugovsku klisuru. U XIII vijeku pominje se kao grad Peć koji se razvijao uz tek prenijetu stolicu srpske crkve iz Žiče. U XIV vijeku ga pominju Dubrovčani i Kotorani koji su ovdje imali svoje trgovačke kolonije.
Peć je bila središte srpske crkve od 1253. godine, prvo kao sjedište arhiepiskopa, a zatim i patrijarha. Grad je tada uživao mnoge povlastice srpskih vladara, ali je bio pod direktnom vlašću arhiepiskopa, kasnije patrijarha. Odlikovao se bogatom i raznovrsnom arhitekturom, a bilo je to i vrijeme privrednog procvata, tokom kojeg se u Peći proizvodila raznovrsna roba, počevši od prehrambenih i odjevnih do predmeta visoke umjetničke vrijednosti. Za poglavara srpske crkve se kovao i poseban novac. Grad je bio čuven i van granica tadašnje srpske države po uzgajanju i proizvodnji šafrana koji se koristio kao začin i kao boja za tkaninu, a proizvodila se i svila.
Posle Kosovske bitke 1389. godine, Peć je bila pod vlašću Balšića, a potom je pripala Srpskoj despotovini. Turci su konačno osvojili Peć sredinom XV vijeka, čime je na ovom području označen početak brojnih promjena, uključujući i promjenu imena u Ipek (Ipek). Grad je naseljen brojnim turskim porodicama, čiji mnogi potomci i dalje žive u ovim predjelima, a poprimio je i upadljivo orijentalni karakter sa uskim ulicama, širokim čaršijama, kućama balkanskog arhitektonskog nasljeđa... Grad je, takođe, dobio islamski karakter izgradnjom nekoliko džamija, od kojih su neke sagrađene na temeljima pravoslavnih bogomolja ili su pravoslavne bogomolje pretvarane u islamske. Za područje sjeverne Metohije, Turci su osnovali poseban Pećki sandžak. Na ovom području je 1455. godine izbila i prva pobuna protiv Osmanlija koja je krvavo ugušena. Zahvaljujući zalaganju Mehmed-paše Sokolovića, koji je obnovio Pećku patrijaršiju i za patrijarha postavio svog brata (ili bliskog rođaka) Makarija, Peć je od 1557. do 1766. godine ponovo sjedište srpskih patrijarha.
Petovjekovnoj otomanskoj vladavini je došao kraj 1912. todine, kada je, tokom Prvog balkanskog rata, Crna Gora oslobodila grad. Tokom Prvog svjetskog rata, krajem 1915. godine, zauzeli su ga Austro-Ugari, a nakon 1918. godine Peć je ušla u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Između 1931. i 1941. grad je bio pod upravom Zetske banovine. Za vrijeme italijanske okupacije u Drguom svjetskom ratu, bila je dio kvislinške „Velike Albanije“. Od 1945. godine grad je dio Socijalističe Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija u sastavu Srbije i SFRJ.
Odnosi između Srba i Albanaca, koji su činili većinsko stanovništvo grada u XX vijeku, često su bili napeti, što je došlo do vrhunca tokom rata na Kosovu 1999. godine, kada je grad teško oštećen. Dalju štetu grad je pretrpio u nasilju tokom martovskog pogroma nad srpskim stanovništvom 2004. godine.
GORAŽDEVAC
Sjedište opštine Peć je nakon rata 1999. godine izmješteno u najveće srpsko selu u Metohiji - Goraždevac, u kojem je i privremeno sjedište i Pećkog okruga. U Goraždevac su izmješteni, između ostalog, i Dom kulture, osnovna škola, Gimnazija „Sveti Sava“ (osnovana 1913. godine), Ekonomsko-trgovinska škola, Elektro-tehnička škola i Mašinska škola...
Goraždevac se prvi put pominje u povelji kralja Stefana Prvovenčanog izdatoj oko 1220. godine manastiru Žiči. Po turskom popisu iz 1485. godine zabilježeno je da u selu ima 28 srpskih kuća, među kojima i dom srpskog popa.
Nakon 1999. godine, Goraždevac je više puta bezuspješno napadan od strane Albanaca, sve do 13. avgusta 2003. godine kada su teroristi ubili dvoje, a ranili četvoro djece koja su se kupala na improvizovanoj plaži na rijeci Bistrici u centru sela.
Goraždevac se prvi put pominje u povelji kralja Stefana Prvovenčanog izdatoj oko 1220. godine manastiru Žiči. Po turskom popisu iz 1485. godine zabilježeno je da u selu ima 28 srpskih kuća, među kojima i dom srpskog popa.
Nakon 1999. godine, Goraždevac je više puta bezuspješno napadan od strane Albanaca, sve do 13. avgusta 2003. godine kada su teroristi ubili dvoje, a ranili četvoro djece koja su se kupala na improvizovanoj plaži na rijeci Bistrici u centru sela.
ZNAMENITOSTI
Pored Pećke patrijaršije u neposrednoj blizini Peći se nalazi i manastir Visoki Dečani, koji je, uz drevno sjedište srpskih patrijaraha, stavljen pod zaštitu UNESKO-a, kao i manastir Svetog Preobraženja iz 14. vijeka u selu Budisavci, na 17 kilometara od grada. Peć je poznata i po Starom bazaru, kao i Rugovskoj klisuri.
U Goraždevcu se nalazi najstarija crkva brvnara u Srbiji, podignuta u 16. vijeku. Posvećena je Svetom Jeremiji.
U Goraždevcu se nalazi najstarija crkva brvnara u Srbiji, podignuta u 16. vijeku. Posvećena je Svetom Jeremiji.
